Në një ngastër prej 1500 hektarësh të shportës së bukës evropiane, fermeri ukrainas Grygorii Tkachenko po rindërton fermën e tij.
Forcat ruse hodhën raketa dhe plumba Grad në tokën e tij në fillim të marsit, duke fshirë ndërtesat, makineritë dhe gjysmën e bagëtive të tij – duke lënë vetëm një gjurmë shkatërrimi kur më në fund u tërhoqën nga rajoni verilindor Chernihiv, ku ai prodhon misër, patate dhe qumësht.
“Ata qëlluan kundër nesh shumë dhe ne kishim shumë raketa të pashpërthyera”, tha 54-vjeçari për sulmin tre-ditor të rusëve në fshatin e tij, Lukashivka. Sulmi vrau Valentinën, një grua në të 60-at e hershme, të cilën ai e punësoi në fermë.
Rusët minuan të gjitha fushat e tij dhe shkuan në një “ekspeditë gjuetie” kundër lopëve që nuk ishin vrarë tashmë nga raketat ose copëzat, tha babai i tre fëmijëve. “Ishte e tmerrshme, thjesht e tmerrshme”, tha ai përmes telefonit, duke u inatosur kundër “të egërve”, të cilët grabitën gjithashtu të brendshme femrash nga prona e familjes së tij.
Përvoja e tmerrshme e Tkachenko po luhet në të gjithë Ukrainën, një vend që në kohë normale ushqente 10 herë popullsinë e tij, duke dërguar anije të ngarkuara me grurë, vaj luledielli dhe misër në Afrikën e Veriut dhe Lindjen e Mesme. Vende të tilla si Egjipti, Libani dhe Mauritania kanë filluar të mbështeten në eksportet e mëdha të Ukrainës, të cilat janë ngadalësuar në një rrjedhë pasi Rusia bllokon portet e saj në Detin e Zi.
Tani, ndërsa fermerët e Ukrainës po ecin përpara me një fushatë të vonuar të mbjelljes pranverore, shkalla e dëmit që Rusia ka shkaktuar në kapacitetin e saj të prodhimit të ushqimit po shkakton kërdi në tregjet botërore. Çmimet e ushqimeve janë rritur, duke provokuar një krizë të paprecedentë të përballueshmërisë që do të përkeqësojë nivelin tashmë rekord të urisë në botë, sipas një raporti të fundit të përbashkët të OKB-së dhe BE-së.
“Ukraina tani është e detyruar të përqendrohet në sigurimin e ushqimit për qytetarët e saj”, tha diplomati ukrainas Markiyan Dmytrasevych në një takim të OKB-së për sigurinë ushqimore në Poloni javën e kaluar.
Synimi i qëllimshëm i fermave nga Rusia është veçanërisht mizor sepse Ukraina zotëron disa nga tokat bujqësore më të pasura në botë. Një brez i “tokës së zezë” të çernozemit ultra pjellor përshkon vendin nga veriu në jug dhe nga lindja në perëndim, por shumica e tij tani është jashtë veprimit për shkak të luftës.
Rreth 10 milionë hektarë – një e treta e totalit të tokës bujqësore të Ukrainës – janë eliminuar nga prodhimi ose për shkak se është e pushtuar nga trupat ruse ose sepse toka është e shpërndarë me mina tokësore, predha të pashpërthyera dhe mbetjet e djegura të tankeve dhe pajisjeve të tjera ushtarake, tha Mykhailo Amosov, një ekspert i përdorimit të tokës në OJQ-në mjedisore të Ukrainës Ecoaction.
Rreth 6 ose 7 milionë hektarë të tokës së bollshme çernozem tani janë jashtë përdorimit, vlerësoi ai. “Ata minuan gjithçka që mund të marrin dhe zyrtarët thonë se do të nevojiten rreth tre deri në pesë vjet për të çminuar këtë zonë”, tha Amosov.
“Unë shoh shumë fermerë që punojnë me jelek antiplumb sepse është e rrezikshme të jesh në fushë”, tha ai.
Tkachenko tha se fushat e tij ishin të mbushura me mjete të pashpërthyera kur rusët u tërhoqën. “Shumica e gjërave teknike janë restauruar, por ne kemi probleme me minierat në fushat tona”.
Pavarësisht nga vështirësia për të aksesuar furnizimet thelbësore nga karburantet te plehrat dhe farat pas fillimit të luftës, fermerët ukrainas po arrijnë të mbjellin kultura si misri, luledielli dhe soja këtë pranverë, me shumicën e vlerësimeve që tregojnë se rreth 70 për qind e sipërfaqes së vitit të kaluar mund të mbillen.
“Edhe pesë ose gjashtë javë më parë … ne vlerësuam se fermerët mund të mbillnin vetëm deri në 30 ose 40 për qind të sipërfaqes sonë të bimëve”, tha Mariia Dudikh, drejtoresha e Forumit Kombëtar Agrar të Ukrainës, një organizatë fermerësh ombrellë.
Por nëse ata do të jenë në gjendje të korrin si zakonisht më vonë gjatë vitit, është një pyetje tjetër. Një kërcënim është ende mbi grurin që fermerët kanë kujdesur që nga dimri i kaluar.
“Ndoshta pas tre muajsh kur do të jetë periudha për korrje, ndoshta rusët do të sulmojnë dhe vjedhin gjithë këtë korrje dhe drithëra”, tha Dudikh.
Kyiv beson se Rusia ka vjedhur tashmë rreth 400,000 tonë metrikë ushqim nga zonat që ajo kontrollon, me raporte se po përpiqet t’i eksportojë ato te aleatët e saj politikë si Siria.
“Ushtria ruse filloi të marrë drithërat dhe vajin tonë të lulediellit nga territori i përkohshëm i pushtuar në rajonet e Luhansk, Donetsk, Kherson dhe Zaporizhzhia”, tha Dmytrasevych, diplomati ukrainas, në konferencën e OKB-së.
Departamenti Amerikan i Bujqësisë parashikon se prodhimi i grurit në Ukrainë do të bjerë në 21.5 milionë tonë metrikë në vitin bimor 2022-2023, nga 33 milionë një vit më parë.
Ka gjithashtu shenja të hershme se rajonet prodhuese jugore të Khersonit dhe Zaporizhzhia do të jenë në gjendje të furnizojnë më pak tranguj, lakra, domate dhe shalqinj të rritur këtë vit për shkak të luftimeve të ashpra që janë zhvilluar atje.
“Nuk është kritike, por ne kemi nevojë për këto perime që të ushqehemi shëndetshëm dhe fermerët e vegjël ishin prodhuesit kryesorë”, tha Amosov.
Edhe nëse Rusia nuk ka në dorë grurin e dimrit që do të duhet të korret në korrik dhe gusht, ai thjesht mund të kalbet, sepse mund të mos ketë ku ta ruajë. Rusia ka vënë në shënjestër të ashtuquajturit ashensorë, të cilët janë kapanone gjigante për ruajtjen e grurit. “Problemi është se ata nuk do të jenë në gjendje të ruajnë grurin e ri që vjen,” shpjegoi Máximo Torero, kryeekonomisti i Organizatës së Ushqimit dhe Bujqësisë të OKB-së.
Por kriza e afërt e magazinimit dhe e çmimeve është shkaktuar kryesisht nga bllokada e vazhdueshme e Rusisë ndaj Detit të Zi, i cili ishte rruga për të dalë nga Ukraina për 90 për qind të mallrave të saj kryesore ushqimore para luftës.
Ka rreth 24 milionë tonë metrikë grurë dhe misër të ngecur në Ukrainë, të cilat nuk mund të eksportohen. “Nëse kjo del, atëherë çmimet do të bien ndjeshëm”, tha Torero.
BE-ja dëshiron të zgjidhë vështirësitë komplekse logjistike që pengojnë zgjerimin e eksporteve me bazë tokësore, por derisa kjo të përmirësohet, ekziston një kërcënim real i shkatërrimit financiar për fermerët që ende veprojnë, pasi ata mbështeten te tregtarët për të ardhurat e tyre.
“Çështja kryesore janë paratë”, tha Tkachenko. “Kemi kohë të mjaftueshme për të rivendosur çatitë për të ruajtur të korrat, por gjëja kryesore është mbledhja e financave.”
“Unë do të rindërtoj fermën time”, u zotua Tkachenko. “Do të jetë shumë më mirë edhe se para luftës. Nuk do të ketë një ardhje të dytë të këtyre mashtruesve”.
